Over
Over de Hortus
Stichting, ANBI, Geschiedenis, Bestuur en Vrienden
De Hortus botanicus Haren-Groningen is een van de oudste en grootste botanische tuinen van Nederland. Op de Hortus, die circa 15 hectare groot is, bevinden zich een groot aantal heel verschillende tuinen.
Naast de verschillende (botanische ) tuinen omvat de Hortus ook een authentieke Chinese Mingtuin met een authentiek Chinees theehuis. Deze tuin, die een andere opzet heeft dan westerse tuinen, is een cadeau van de stad Shanghai op de Stad en Provincie van Groningen.
De Hortus was een onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en speelde tot in de jaren ’80’ een belangrijke rol in het onderwijs en onderzoek van de Biologie met name de Plantensystematiek. Een landelijke taakverdelingsoperatie tussen universiteiten en ontwikkelingen in de wetenschap leidden er toe dat de rol van de Hortus binnen de RUG geminimaliseerd werd. Sinds 2002 treedt de Stichting Behoud Groene Hortus (SBGH op als beheerder van het erfgoed van de) RUG. Vanaf 2012 staat de Hortus financieel gezien op eigen benen.
Naast een vaste kern van medewerkers zetten circa 100 vrijwilligers zich met veel enthousiasme in om de Hortus in Haren te behouden voor Noord-Nederland. Daarnaast ontvangt de SBGH financiële steun van de Vriendenvereniging en anderen die de Hortus een warm hart toedragen. Jij kunt de Hortus ook steunen. Daarvoor is de SBGH een erkend goed doel met ANBI status.
Stichting Behoud Groene Hortus (SBGH)
De Hortus Haren was onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). De Hortus speelde een belangrijke rol bij het onderwijs en onderzoek in de Plantensystematiek. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is de rol van de Hortus door ontwikkelingen in de wetenschap en een taakverdelingsoperatie in het universitaire onderwijs en onderzoek geminimaliseerd.
In 2002 richtte de RUG de Stichting Behoud Groene Hortus (SBGH) met het doel het in stand houden van de Hortus botanicus in Haren, in het bijzonder de natuurlijke, natuurhistorische en cultuurhistorische waarden daarvan. De SBGH kreeg het beheer over de Hortus botanicus.
Lees verder
Vanaf 2012 staat de Hortus financieel gezien op eigen benen, hoewel de RUG nog wel bemoeienis met de Hortus had voor wat betreft de huisvesting van het personeel en de vrijwilligers en het noodzakelijke onderhoud aan de gebouwen.
In 2022 heeft de RUG besloten om de Hortus (grond en opstallen) te verkopen aan de Gemeente Groningen die de Hortus als Groene Hotspot wil behouden. De SBGH blijft de Hortus beheren, maar de rol van de RUG in het Stichtingsbestuur is vanaf 1 januari 2023 overgenomen door de Gemeente Groningen.
ANBI erkenning
De SBGH is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dit houdt in dat personen die het werk van de instelling willen ondersteunen met een schenking, die schenkingen bij de heffing van de Inkomstenbelasting als een aftrekpost kunnen opvoeren. Voor de instellingen betekent het dat zij kunnen verzoeken om een teruggave van de energiebelasting. De ANBI status houdt tevens in dat de overheid van deze instellingen eist, dat ze specifieke informatie over de instelling aan het publiek beschikbaar moet stellen via hun website.
Geschiedenis van de Hortus Haren
Door de eeuwen heen
17de eeuw
Apotheker Henricus Munting vestigde zich na vele jaren reizen door Europa in 1626 in Groningen. Achter zijn huis in de Rozenstraat legde hij een tuin aan met vele gewassen. De tuin stond al snel goed aangeschreven, mede omdat Muntings vrienden hem planten zonden uit heel Europa. In 1642 bood de apotheker de tuin aan de Staten van Stad en Lande aan. Op deze manier kon de tuin in stand worden gehouden voor de Academie en de inwoners van Groningen.
Lees meer
De Universiteit kreeg toen een plantentuin. Munting werd benoemd tot provinciaal botanicus met een leeropdracht. De eerste catalogus van de tuin werd in 1646 uitgegeven en bevatte namen van planten uit alle werelddelen. In 1654 werd Munting, hij was toen 71 jaar oud, hoogleraar in de botanie. Hij werd daarmee de eerste hoogleraar speciaal voor de plantkunde in de Republiek der Verenigde Nederlanden.
Het bleek moeilijk alle planten – vooral die uit warmere streken – in leven te houden. De Staten stelden daarom in 1656 het bedrag van 1200 gulden beschikbaar voor een reconditorium. Dit is een verwarmde kas, ook wel een orangerie genoemd. In de kas bloeide in 1675 voor het eerst de Agave. Dit was een primeur in de Republiek.
Na het overlijden van Henricus Munting in 1658 werd hij opgevolgd door zijn zoon Abraham. Hij was al enige jaren de adjunct van zijn vader. Abraham publiceerde het boek Waare oeffening der planten. Hierin schreef hij veel over zijn eigen ervaringen met het kweken van planten. Toen Abraham in 1683 overleed, werd hij opgevolgd door zijn zoon Albert Munting.
18de eeuw
Lees meer
19de eeuw
Lees meer
20ste eeuw
Lees meer
Wel werd in 1920 een tuin voor de genetica aangelegd. (Deze tuin bestaat inmiddels niet meer. Hier staat nu het voormalige gebouw van het Biologisch Centrum van de Rijksuniversiteit, het Centrum is inmiddels verhuisd naar het Zernike complex). Ook begon men toen op proefveldjes bomen en coniferen te kweken uit zaden.
Aan het eind van de twintiger jaren werd de inplant van het terrein aangepakt. Vanaf het begin was men uitgegaan van het idee een tuin te maken waar planten zich zoveel mogelijk zouden kunnen ontwikkelen in een voor hen natuurlijk milieu. Daarom werden gevarieerde terreinen gecreëerd zoals veentjes en een verschillend bodemreliëf. Bovendien werd rekening gehouden met de eisen van sporenplanten naast die van hogere planten.
De oorlog remde tussen 1940 en 1945 de werkzaamheden tijdelijk af. Daarna is in snel tempo Hortus De Wolf geworden wat deze nu is: eerst de wilde plantentuin, in 1966 kwam de grote tropische kas klaar en werd de plantencollectie uit de Rozenstraat naar Haren overgebracht, tenslotte volgden de rotstuin en de waterpartijen. Door aankopen van aangrenzende terreinen bereikte de tuin zijn huidige oppervlakte van 20 hectare.
In 1995 kreeg de Hortus een Chinese tuin. Het Verborgen Rijk van Ming werd op 12 april van dat jaar officieel geopend door Koningin Beatrix. In 1999 volgde de Tuinen van Ogham. In deze tuin staat het mythologische gedachtegoed van de Kelten centraal.
De Hortus Haren heeft grootse plannen. Bent u benieuwd hoe de Hortus eruit ziet in de 21e eeuw? Kom dan snel eens een kijkje nemen in de Hortus botanicus Haren.
Vrienden van Hortus botanicus Haren
De Vereniging Vrienden van de Hortus ‘Henricus Munting’ steunt de Hortus botanicus Haren financieel. Word vriendDoneerSinds de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) een paar jaar geleden de financiële bijdrage aan de Hortus heeft beëindigd, is het voortbestaan van de Hortus mede afhankelijk van deze Vriendenvereniging. Deze ’fanclub’ ondersteunt de Stichting Behoud Groene Hortus (SBGH) financieel bij activiteiten die te maken hebben met het beheer en de uitbreiding van de plantencollectie, de ecologische uitstraling en het bevorderen van de educatie.
Door lid te worden van de Vriendenvereniging draagt u bij aan het voortbestaan van de Hortus. Het aantrekkelijk geprijsde lidmaatschap heeft voor u als voordeel dat u een heel jaar vrije toegang tot de Hortus heeft, alleen bij ‘speciale’ evenementen kan hierop een uitzondering worden gemaakt.
Meer informatie over de Vriendenvereniging van de Hortus botanicus Haren vindt u op de website van de Vriendenvereniging.
