De ontdekking van de Hortus: Grensoverschrijdend Gedrag
Tijdens een bezoek aan de fototentoonstelling Noorderlicht zag ik een fotoserie van de Zweedse Helene Schmitz. Zij heeft in de Amerikaanse staten Georgia en Alabama foto’s gemaakt van bomen, auto’s en zelfs huizen, die overwoekerd zijn door kudzu. Dit Japanse klimplantje werd aan het eind van de 19e eeuw in Amerika geïmporteerd en wijd verspreid, omdat mensen het zo mooi vonden. De wingerdsoort zorgde voor schaduwrijke veranda’s. In de jaren ’30 van de vorige eeuw werd het zelfs massaal geplant om bodemerosie tegen te gaan. De plant kan per dag ongeveer 30 centimeter groeien. Stel dat je twee weken met vakantie gaat, terwijl je tuin vol kudzu staat. Na terugkeer is je huis verdwenen onder een dikke deken van kudzu. Voer voor een Hollywood horrorscenario.
Kudzu is een zogenaamde invasieve exoot. Invasieve exoten is de verzamelnaam voor planten, dieren en micro-organismen die door menselijk handelen in een nieuw gebied terecht komen en daar door vestiging en verspreiding schade kunnen veroorzaken.
Ook in de Hortus komen invasieve exoten voor. De meeste planten en bomen in onze tuinen zijn natuurlijk ‘exotisch’, ze komen immers van heinde en verre. Maar de meeste soorten zijn gelukkig niet schadelijk voor de medebewoners.
Eén van de planten die de Hortus kan overnemen als we hem zijn gang laten gaan is de Amerikaanse vogelkers. De struik werd een eeuw geleden vanwege zijn kwaliteiten als ‘vulhout’ aangeplant in Nederlandse en Belgische bossen. maar door de snelle verspreiding en verstikking van andere soorten staat de vogelkers nu bekend onder de naam ‘bospest’.
De Japanse duizendknoop bevindt zich eveneens in de tuinen. Normaal gesproken weten onze vrijwilligers door veel te maaien deze plant in bedwang te houden. Maar dit jaar zag de duizendknoop zijn kans schoon om zich eens flink te vermenigvuldigen. Hij bevindt zich namelijk aan de rand van het gebied waar de nieuwe Hondsrugtuin wordt aangelegd. En dat was tijdelijk wegens alle werkzaamheden verboden terrein voor onze medewerkers.
En zo zijn er meer ongenode gasten in de Hortus die de drang hebben anderen te overheersen, zoals de Ambrosia. Ook wel hooikoortsplant genoemd, omdat de pollen ervan bij ca. 10 tot 15 % van de mensen allergische reacties oproept.
Sommige invasieve exoten zijn niet bewust ingevoerd, maar zijn stiekem de grenzen van ons land overgestoken. Bij de aanleg van onze Chinese Tuin is bouwmateriaal vanuit China naar Nederland verscheept. Zo zijn bijzondere Chinese mossoorten als verstekelingen meegekomen met de stenen, die zijn gebruikt in de tuin.
De tuinvrijwilligers doen hun best om paal en perk te stellen aan de oprukkende indringers door te maaien, te vegen en te plukken. Eén collega komt er ruiterlijk voor uit dat ze hier veel plezier aan beleeft ’Ik vermoord heel veel plantjes. De geur die vrijkomt als je een plantje uit de grond trekt is heerlijk.’ Misschien ga ik zo in mijn achtertuin ook even iets uit de weg ruimen.
De ontdekking van de Hortus is een column van Wietske Couperus.
Lees de vorige column Gezwam van Wietske
naar nieuwsoverzicht